انواع مواد نسوز و خاصیت آنها چیست؟

سرباره قلیایی در محیطی که دمای بالایی داشته باشد از خودش عکس العمل نشان دهد. از موارد استفاده از نسوز اسیدی می توان به مواردی نظیر زغال فر، بازسازی کننده کوره باز و سقف کوره، کوره نسوز و کوره مخزن دار شیشه ای که در صنایع متالوژی از آنها استفاده می شود اشاره کرد.

تعریف نسوز اسیدی

وقتی نام نسوز اسیدی به میان می آید معنایش این است که بیشتر به مواد نسوز با بیش از 93 درصد محتوای SIO2 اطلاق می شود. اصلی ترین ویژگی نسوز اسیدی، می توان به مقاومت آن در مقابل فرسایش سرباره اسیدی در دمای بالا اشاره کرد. نکته قابل توجه آن جاست که به احتمال زیاد با سرباره قلیایی واکنش پذیر است. مواد تشکیل دهنده نسوز اسیدی به طور عمده از شیشه کوارتز، محصولات چسبیده مجدد سیلیس، آجر سیلیس و نسوز سیلیکون می باشد. نکته دیگر این که محصولات نسوز نیمه سیلیس غالباً به همین نسوز های اسیدی نسبت داده می شوند. موادی هستند مانند خاک نسوز که از آن ها به عنوان مواد نیمه اسیدی یا نسوز اسیدی یاد می کنند. علاوه بر همه این ها، مقاوم در مقابل کاربید زیرکونیوم و نسوز کاربید سیلیکون به عنوان نسوز اسیدی مخصوص مورد استفاده قرار می گیرد.

مقاوم ترین مواد در برابر اسید

برخی مواد هستند که در مقابل اسید ها از خود مقاومت نشان می دهند. معروف ترین موادی که در برابر اسید ها از خود مقاومت نشان می دهند عبارتند از: اسید نیتریک، تیزاب سلطانی، جوهر نمک(اسید کلریدریک)، اسید سولفوریک و سدیم هیدروکسید (سود سوزآور). در ادامه به بررسی هر یک از آن ها می پردازیم:

• اسید نیتریک

اسید نیتریک از اسید هایی است که در زمینه بازیابی فلزات گران بها از آن استفاده می شود. مسأله ای که بسیار مهم است این است که بدانیم چه موادی در برابر این اسید از خود مقاومت نشان می دهند و چه موادی بدون مقاومت هستند. در میان فلزها فولاد و تیتانیوم بر مقابل این اسید از خود مقاومت نشان می دهند. نکته بسیار جالب آن جاست که بدانید پلی اتیلن، پلی پروپیلن و اپوکسی در مقابل اسید نیتریک مقاومتی نه چندان قوی بلکه ضعیفی از خودشان نشان می دهند. اگر زمانی ناچار شدید به طور اجبار از میان این سه پلاستیک یکی را برای کار خود برگزینید مناسب ترین انتخاب پلی اتیلن می باشد و دلیل آن مقاومت بیشتر نسبت به دو پلاستیک دیگر است.

• تیزاب سلطانی

جالب است بدانید که تیزاب سلطانی از اسید های بسیار پر استفاده جهت حل کردن طلا، پالادیوم و پلاتین است. قدرت خورندگی این اسید به شدت بالاست؛ به همین دلیل است که تقریبا هیچ ماده ای وجود ندارد که بتواند در برابر آن از خودش مقاومت نشان دهد. در میان فلزات می توان به تیتانیوم به عنوان فلزی مقاوم در برابر این اسید اشاره کرد. تیتانیوم دقیقا برعکس فولاد است که به راحتی در برابر تیزاب دچار خوردگی می شود. در میان پلیمر ها هم تفلون از خودش مقاومت خوبی نشان می دهد و همچنین پلی اتیلن نیز مقاومت نشان می دهد ولی بسیار مقاومت ضعیفی دارد.

• جوهر نمک (اسیدکلریدریک)

جوهر نمک یا همان اسیدکلریدریک دارای رفتاری متفاوت نسبت به دیگر اسید های ذکر شده می باشد. جوهر نمک می تواند در فلز هایی مانند تیتانیوم و فولاد خوردگی ایجاد کند. پلاستیک هایی مانند پلی اتیلن در برابر این اسید، حکم نسوز اسیدی را دارد؛ به همین دلیل است که از آن ها به عنوان مخزنی مقاوم جهت نگهداری جوهر نمک استفاده می شود.

• اسید سولفوریک

این اسید یکی از خطرناک ترین اسید ها برای پوست انسان است؛ به طوری که پوست انسان را می تواند نابود کند. کاربرد این اسید در استخراج فلز های گران بها به نسبت دیگر اسید ها کمتر است. از ویژگی های این اسید، حل کردن فولاد در گرید های مختلف می باشد که این نشان دهنده قدرت خورندگی این اسید است. اسید سولفوریک اگر نسبتاً غلظت بالایی داشته باشد می تواند تیتانیوم هم دچار خوردگی کند. در میان پلیمر ها می توان از پلی پروپیلن به عنوان ماده ای مقاوم یا نسوز اسیدی یاد کرد ولی PVC و پلی اتیلن مقاومت ضعیفی در مقابل این اسید دارند.

• سدیم هیدروکسید(سود سوز آور)

سدیم هیدروکسید نوعی باز است که به سود سوزآور هم شهرت دارد. از این باز گاهی اوقات جهت استخراج فلزات گران بها استفاده می شود. از جمله موادی که در برابر سدیم هیدروکسید مقاومت نشان می دهند فولاد، پی وی سی و همچنین پلی پروپیلن می باشد. از مواد شیمیایی که در مقابل این باز نامقاوم است می توان از پلی اتیلن نام برد. یکی دیگر از موادی که در مقابل اسید ها از خود مقاومت نشان می دهد «پلی وینیلیدین فلوراید» می باشد.

در واقع این ماده به دلیل مقاومت بالایی که در برابر اسید ها دارد معروف است. از این ماده در حوزه انرژی های تجدید پذیر، خمیر و کاغذ، تولید هایی که در حوزه الکترونیکی انجام می شود و همچنین بخش فرآیند های شیمیایی مورد استفاده واقع می شود. این ماده در مقابل مواد شیمیایی آسیب رسان و نیز تابش های هسته ای از خودش مقاومت بالایی نشان می دهد. این ماده، کاربرد های بسیار زیادی جهت تولید لوله ها، پوشش مخزن های شیمیایی، دریچه های قالب گیری شده و ... دارد؛ همچنین گزینه بسیار خوبی جهت پوشش دهی کابل های مسی می باشد.

در این مطلب در رابطه با رفکتوری ها مطالبی بیان شد. و اما رفکتوری چیست؟ رفکتوری همان موادی هستند که در برابر اسید ها از خود مقاومت نشان می دهند. در واقع همان مواد نسوز اسیدی هستند که گزینه ای مناسب جهت استفاده به عنوان ظروف نگهداری اسید ها کارایی دارند. مواد نسوز اسیدی انواع مختلفی دارند و هر کدام نیز کارایی خاصی دارند. از بسیاری از آن ها در صنایع استفاده می شود و همچنین کاربرد بسیاری دیگر از آن ها در استخراج فلزات گران بها به چشم می خورد.