ورق گالوانیزه چیست ؟ نحوه تولید و کاربرد

در صنعت دو عنصر کاربردی فولاد و آهن، از عناصری هستند که دچار خوردگی، زنگ زدن و در ادامه دچار تضعیف و فروریختن سازه فولادی خواهد شد. به‌منظور جلوگیری از خوردگی و تخریب گالوانیزه می¬کنند. گالوانیزه زمانی پدیدار می¬شود که با فلز روی پوشش دهند. قیمت ورق گالوانیزه با میزان روی بر سطح ورق فلزی و کیفیت عملیات گالوازیناسیون متفاوت است. اگر بعد از تولید برای مصارف خاصی آن را رنگ بزنند، ورق رنگی به دست خواهد آمد که قیمت ورق رنگی به دلیل پوشش رنگ بکار رفته در آن و کیفیت رنگ، با ورق گالوانیزه معمولی متفاوت خواهد بود. اگر تمایل دارید تا با نحوه تولید آن آشنا شوید و از کاربردهایش مطلع شوید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

معرفی کوتاه ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه می¬توان اینگونه بیان کرد با عنصر روی برای مقاومت در برابر خوردگی و زنگ¬زدگی پوشیده شده باشد، ورق گالوانیزه می¬‌گویند. گالوانیزه کردن ورق به دو روش انجام می¬‌گیرد. روش اول روش حرارتی یا گالوانیزه گرم و روش دوم روش الکتروپلات یا الکتروگالوانیزه است. روش حرارتی رایج¬تر است. به میزان عنصر روی بر سطح ورق فلزی کوتینگ می¬‌گویند.

میزان کوتینگ یا به عبارتی مقدار عنصر روی بر سطح به عوامل زیادی چون میزان ترکیبات ورق فولادی، کیفیت سطح ، کیفیت مراحل اجرایی پیش از روی¬اندود کردن ، مدت‌زمان غوطه‌وری در مذاب روی در روش حرارتی یا گالوانیزه گرم، سرعت عمل در خارج کردن ورق فلزی از روی مذاب، نحوه سردکردن و تکنولوژی مورداستفاده در روش گالوازیناسیون بستگی دارد. از جمله تفاوت ورق رنگی با گالوانیزه می¬توان به این اشاره کرد که ورق رنگی همان گالوانیزه¬ای است که بعد از روی¬اندود کردن ایجاد ورق گالوانیزه رنگ¬آمیزی می¬شود و در قسمت¬های خاصی از صنعت ساختمان، لوازم‌خانگی، حمل‌ونقل و ... کاربرد دارد.

نحوه تولید ورق گالوانیزه

روی¬اندود کردن ورق فلزی سبب ایجاد ورق گالوانیزه می¬‌شود. این عملیات روی¬اندود کردن از دو طریق انجام می‌-شود. روش اول گالوانیزه یا روی¬اندود کردن که به آن روش حرارتی یا گالوانیزه گرم گویند، ورق فلزی را در مخزن مذابی از روی فرو می¬برند تا عنصر روی به سطح ورق فلزی چون فولاد و آهن بچسبد و با ایجاد لایه¬ای از روی بر سطح فلز ورق گالوانیزه در مقابل خورندگی و اکسیدشدگی مقاوم شود. پیش از عملیات گالوانیزاسیون یکی از مهم¬ترین مراحل آماده¬سازی سطحی ورق فلزی است. اگر سطح ورق فلزی تمیز و صیقلی نباشد مذاب روی به سطح فلز نخواهد چسبید.

فرایند آماده¬سازی سطحی ورق فلزی شامل چربی¬گیری، اسیدشویی و فلاکس¬زنی است. در مرحله چربی¬گیری که از اولین مراحل پیش گالوانیزاسیون است، ورق فلزی داخل یک حمام حاوی محلول قلیایی که دمایی بین 70 تا 90 درجه سانتیگراد دارند غوطه¬ ور می¬شود. فرایند چربی¬گیری ذرات خاک، اثرات رنگ، چربی، روغن و سایر آلودگی¬ها را از سطح ورق فلزی پاک می¬کند. زمان چربی¬گیری بین 5 تا 15 دقیقه متفاوت بوده و این زمان بستگی به آلودگی¬های سطحی روی ورق فلزی دارد. آلودگی¬هایی چون رنگ¬های روغنی، پوسته¬ های حاصل از عملیات نورد و سرباره¬های حاصل از جوشکاری از سطح پاک نمی¬شوند و پیش از عملیات چربی¬گیری با عملیات مکانیکی دیگری نظیر سندبلاست می¬بایست سطوح ورق فلزی را پاکیزه و عاری از هرگونه آلودگی کرد.

در مرحله اسیدشویی که به‌منظور ازبین‌بردن پوسته¬ های اکسید آهن از روی ورق فلزی انجام می¬شود، ورق فلزی در محلولی از اسید هیدروکلریک غوطه¬ور شده و پوسته¬ها از سطح ورق فولادی پاک می¬شوند. غلظت اسید بسته به میزان درجه آلودگی سطح فلز تغییر می¬‌کند. برای اینکه خطر خوردگی زودهنگام ورق فلزی در محلول اسیدی از بین برود، داخل محلول اسیدی یک اینهیتور اضافه می¬کنند. بعد از فرایند اسیدشویی ورق فلزی در حمام آب شسته می¬شود. در مرحله فلاکس¬زنی قطعه اسیدشویی شده در محلولی حاوی کلرید آمونیوم - کلرید روی با نسبت وزنی مناسب غوطه¬ ور می¬‌شود.

با این کار تمامی اکسیدهای باقیمانده از سطح فولاد جدا شده و یک محافظ نازک بر سطح ورق فلزی ایجاد می¬شود. پس از عملیات فلاکس¬زنی ورق فلزی در دمای 80 درجه سانتیگراد خشک می¬‌شود. پس از سه عملیات پیش گالوانیزاسیون که در بالا اشاره شد و به‌واسطه آن¬ها تمامی آلودگی¬ها از روی ورق فلزی جدا شد، ورق فلزی تمیز به مخزنی از مذاب روی وارد می¬شود و در این حمام غوطه¬ور می¬گردد. دمای مذاب روی 45 درجه سانتیگراد است و در این دما چسبندگی بهتری میان روی و سطح ورق فلزی انجام می¬شود. پس از خارج کردن ورق فلزی از روی مذاب، روی اضافی با چکاندن و لرزاندن ورق فلزی شره¬گیری شده و ورق گالوانیزه به دست خواهد آمد.

روش دوم گالوانیزه که به آن لکتروپلات یا الکتروگالوانیزه گویند، از محلول فلز سولفات روی یا سیانید بر روی ورق¬های فلزی و فولادی توسط برق استفاده می¬شود. در روش الکتروپلات اگرچه ضخامت کمتری از فلز روی بر ورق ایجاد می-شود اما سطح ورق بسیار صاف و صیقلی خواهد بود. روش الکتروگالوانیزه پوشش روی سبک¬تر و نازک¬تر بوده و می-توان ضخامت آن را دقیقاً کنترل کرد. ورق حاصل از گالوانیزاسیون به روش الکتروپلات به‌سادگی رنگ‌آمیزی شده و ورق مورداستفاده در بدنه خودرو از روش الکتروپلات گالوانیزه می¬‌شود.

کاربرد ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه دارای مزایایی است که محدوده استفاده از این نوع ورق را گسترش می¬دهد. اگرچه برای روی اندود یا گالوانیزه کردن ورق فلزی هزینه بیشتری صورت می¬گیرد اما به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و زنگ¬زدگی که بر ورق ایجاد می¬شود، هزینه نگهداری کاهش می¬یابد و به‌گونه‌ای هزینه عملیات گالوانیزاسیون جبران می¬شود. در خصوص طول عمر ورق¬های گالوانیزه نیز باید اذعان کرد که عمر مفید این نوع از ورق¬ها 20 تا 70 سال، به اقتضای محیط مورداستفاده از ورق گالوانیزه متفاوت است. در سطح جهانی برای ورق گالوانیزه استانداردهای بیشتری تخصیص‌یافته و برای همین قابلیت اطمینان بالاتری را به کاربران خود می¬دهد.

مطابق با ماهیت عملیات گالوانیزاسیون، ورق گالوانیزه مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی، اکسیدشدگی و اصطکاک دارند. ورق¬های گالوانیزه دارای سطحی صاف و صیقلی بوده و با چشم غیرمسلح می¬توان سطوح این ورق¬ها را تست و بررسی کرد. باتوجه‌به مزایای بسیاری که برای ورق گالوانیزه قائلند کاربرد ورق گالوانیزه به‌خصوص در مناطقی که احتمال خوردگی و اکسیدشدگی بیشتر است، بالاتر است. در گستره¬ای از صنایع چون اتومبیل، کشاورزی، حمل‌ونقل، خودروسازی، ساختمان¬سازی، صنعت کاغذ، صنعت لوله، صنایع لوازم‌خانگی بالاخص یخچال¬سازی، کابینت-سازی، ساخت انواع بشکه و تانکر، سیستم¬های تصفیه هوا و کانال‌های کولر، صنعت الکترونیک، تابلوهای راهنمایی‌ورانندگی، گاردریل¬های خیابانها، شیروانی ساختمان، گلخانه¬ها، سینی و نردبان کابل، لوله فولادی برق و ... کاربرد دارند.