فلزات غیرآهنی
پودر روی چیست؟ نکات ایمنی و تهیه و قیمت
نوشته شده در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۱۲
اگر بخواهیم در خصوص مواد و مصالحی که در صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرند صحبت کنیم، باید طیف وسیعی از آن‌ها را نام ببریم. اما در این میان برخی از مواد وجود دارند که به دلیل استفاده گسترده بسیار زیادی که در صنعت دارند، محبوبیت زیادی را به دست آورده‌اند. پودر روی یکی از این مواد است. شاید کمتر صنعتی را بتوان مشاهده کرد که از مزایا و خواص پودر روی استفاده نکرده باشد. ما در ادامه این مطلب قصد داریم تا شما را هر چه بیشتر با این پودر و موارد استفاده آن در صنعت آشنا کنیم.
معرفی پودر روی
فلز روی با داشتن فرمول شیمیایی Zn یکی از پرکاربردترین فلزات موجود در جدول تناوبی است. پودر روی که از نامش مشخص است، دارای ساختاری جامد و پودری شکل بوده و می‌توان آن را در رنگ‌های خاکستری و یا آبی مشاهده کرد. این پودر بویی نداشته و دمای ذوب آن نیز 420 درجه سانتی‌گراد است. پودر روی همچنین در دمای 907 درجه سانتی‌گراد به جوش خواهد آمد.
بااین‌وجود از این ماده به‌عنوان یک ماده ناپایدار یاد می‌کنند که نیاز به مراقب در حین نگهداری است. این ماده پودری شکل قابلیت حل شدن در مایعات را نداشته و تنها حلال آن اسید کلریک و سولفوریک اسید است. امروزه پودر روی را از طریق بخارات روی خالص که متراکم شده‌اند، تولید می‌کنند. اگر برای خرید این محصول به بازار مراجعه کنید، متوجه خواهید شد که پودر روی همچنین به‌عنوان گرانول روی نیز شناخته می‌شود. باید بدانید که این پودر کاربردهای بسیار زیادی در صنایع مختلف داشته که در ادامه به‌صورت کامل در خصوص آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
کاربردهای مختلف پودر روی
باید بدانید که امروزه از پودر روی در صنایع گوناگون و مختلفی استفاده می‌کنند. این پودر از صنعت داروسازی گرفته تا صنعت رنگ از این ماده و مزایای آن استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان از آن به‌عنوان محافظ در پوشش‌های صنعتی، به‌عنوان یک عامل کاهنده و یا کاتالیزور در انواع واکنش‌های شیمیایی نیز استفاده کرد. به‌سادگی متوجه طیف وسیعی از کاربردهای بی‌نظیر این پودر خواهید شد و می‌توانید بفهمید که دلیل محبوبیت بیش از اندازه این پودر چیست. اما اجازه دهید تا در این قسمت به‌صورت کامل شما را با مهم‌ترین کاربردهای پودر روی آشنا کنیم:
• درمان پوست
برای قرن‌های متمادی، از پودر روی برای درمان انواع امراض و بیماری‌های مختلف و مشکلات گوناگون پوستی استفاده می‌کردند. جالب است بدانید که این محصول برای اولین‌بار به‌عنوان یک جز مهم در کرم‌ها و لوسیون‌های کالامین استفاده شد. بعدها از آن به‌عنوان یک ماده ضروری در ضدآفتاب‌ها نیز استفاده کردند. بر اساس تحقیقات FDA از زمانی که پودر روی به‌عنوان ماده‌ای برای درمان بیماری‌ها و محافظت‌های پوستی استفاده شده، هیچ‌گونه مشکلی برای سلامتی پوست به وجود نیامده است.
• مصارف دارویی
از پودر روی همچنین می‌توان برای تولید انواع داروهای پزشکی نیز استفاده کرد. پودر روی به‌عنوان یک عامل عالی کاهنده برای تولید کاتالیزور و عامل پلیمریزاسیون به نام نیتروبنزن استفاده می‌کنند. این ماده برای تولید و ساخت انواع مواد شیمیایی و دارویی در صنعت، جز مواد مهم و ضروری به شمار می‌رود. پودر روی خالص به دلیل داشتن عامل ضد رسوب و خواص ضدمیکروبی عالی آن، بسیار موردتوجه قرار گرفته است. ازاین‌رو صنعت داروسازی به‌صورت گسترده از این پودر و خواص آن بهره برده است.
• مواد شیمیایی و معدنی
یکی دیگر از صنایعی که از خواص و ویژگی‌های پودر روی به‌صورت گسترده استفاده می‌کند، صنعت تولید مواد شیمیایی و معدنی است. پوشش روی برای تولید انواع مواد و استفاده در فرایندهای مختلف بسیار مفید است. دلیل این امر نیز محتوای فلزی بسیار مناسب این پودر بیان شده است که قابلیت استفاده به‌عنوان پوشش را دارد. از این ماده به‌عنوان پوشش و برای آبکاری در بسیاری از بخش‌های تولید و همچنین به‌عنوان ماده‌ای کاربردی در صنایع شیمیایی و معدنی یاد می‌کنند.
اگرچه صنایع شیمیایی روزبه‌روز در حال تغییروتحول هستند، اما همچنان پودر روی نقش تعیین‌کننده و به سزای خودش را در این صنعت از دست نداده است. امروزه از این پودر فلزی به‌عنوان سفیدکننده برای صنایع نساجی و کاغذ استفاده می‌کنند. پودر روی همچنین به‌عنوان یک عامل شگفت‌انگیز برای رنگ‌ها شناخته شده و خواص مختلفی، مانند مقاومت در برابر خوردگی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.
• ساخت‌وساز و تولید
زمانی که در خصوص صنایعی که از پودر روی بهره می‌برند، صحبت می‌کنیم، بدون شک باید اشاره‌ای هم به صنعت ساخت‌وساز و تولید داشته باشیم. امروزه تولید و ساخت سازه‌های فولادی بزرگ، مانند ساختمان‌ها، پل‌ها و … بدون استفاده از پودر روی، غیرممکن به نظر می‌رسد. دلیل این گفته نیز آن است که بدون استفاده از این پودر، چنین سازه‌های سست شده و امکان ریزش آن‌ها وجود دارد.
با اینکه پودر روی به‌صورت مستقیم در تولید سازه‌های فلزی کاربرد ندارد، اما نبود آن منجر می‌شود تا فولاد گالوانیزه مناسب برای ساخت‌وساز، تولید نشود. استفاده از پودر روی در فولاد گالوانیزه یا روکش شده به‌عنوان یک محافظ، علاوه بر مقرون‌به‌صرفه بودن آن، یکی از بهترین راه‌ها برای ایمن نگه‌داشتن سطح فولاد است. بدین صورت می‌توان از زنگ زدن، خوردگی، اکسیداسیون و تأثیرات آب‌وهوایی و دمایی، جلوگیری کرد.
• تولید باتری
یکی از کاربردهای بسیار ویژه پودر روی، ساخت و تولید انواع باتری است. باتری‌های مختلف برای این که بتوانند به‌صورت صحیح و بدون مشکل کار کنند، نیاز دارند تا در ترکیبات خود از پودر روی بهره ببرند. باتری‌های قلیایی از جمله باتری‌هایی هستند که از این پودر به‌صورت گسترده استفاده می‌کنند.
پودر روی، محافظی قدرتمند در برابر خوردگی
شاید یکی از مهم‌ترین خواص و ویژگی‌هایی که باعث شده است تا پودر روی تا به این اندازه محبوبیت پیدا کند، مقاومت بسیار مناسبی است که بعد از استفاده بر روی محصولات استفاده می‌کند. امروزه محصولات متنوعی هستند که به کمک پودر روی می‌توانند در برابر خوردگی و فرسودگی مقاوم شوند. این پودر می‌تواند به‌عنوان یک روکش قدرتمند در وسایل و تجهیزات مختلفی مورداستفاده قرار بگیرد و از زنگ زدن، خوردگی، فرسودگی و از کارافتادگی وسایل جلوگیری کند.
از سوی دیگر، فلز روی را می‌توان به‌عنوان یکی از فلزاتی دانست که با مخلوط شدن با سایر فلزات، آلیاژی مستحکم و مقاوم تولید می‌کند. روی استفاده شده در ساخت آلیاژهای فلزی می‌تواند سختی و استحکام موردنظر برای استفاده از فلزات را به آن‌ها ببخشد و ازاین‌رو، کاربرد آن‌ها را در صنایع مختلف افزایش دهد. از مهم‌ترین فولاد آلیاژی که در ترکیبات خود از روی استفاده می‌کند، می‌توان به فلز برنج اشاره کرد.
مراحل تولید پودر روی
تا بدین جا به‌خوبی متوجه شدید که استفاده از پودر روی تا چه اندازه در صنایع مختلف کاربرد دارد. اما باید بدانید که این پودر به چه صورتی تولید خواهد شد. برای تولید چنین پودری نیاز است تا در ابتدا روی را از دل معادن موجود، استخراج کرد. سپس آن را به قطعات و شمش روی تبدیل کرد و در فرایند ذوب قرار داد. در این فرایند بوده که می‌توان بخار روی خالص را غلیظ کرده و در نهایت پودر روی موردنیاز را تولید کرد.
البته باید بدانید که مهندسین و متخصصین، روش‌های مختلفی را برای تولید چنین پودری در دستور کار خود دارند. این روش‌ها باعث تولید پودر روی در گریدهای متنوع و مختلف شیمیایی و همچنین صنعتی شده و می‌توان به‌سادگی آن‌ها را در بازار پیدا کرد. از دیگر روش‌های مهم تولید پودر روی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تولید پودر روی با تقطیر
یکی از روش‌های مورداستفاده برای تولید پودر روی، روش تقطیر است. در این روش نیاز به کوره‌هایی برای تبخیر شمش و یا قراضه‌های فلز روی است. کوره‌هایی که در این روش استفاده می‌شوند عبارت‌اند از کوره‌های قیفی شکل، کوره‌های الکتروترمال
• تولید پودر روی با اتمایز
در کنار روش تولید پودر روی به کمک تقطیر، می‌توان از روش اتمایز نیز برای تولید این پودر فلزی استفاده کرد. اتمایز کردن به معنی آن است که مایعات را به حالت پودری در بیاورند. در این روش نیاز است تا پودر روی را در جریان حرارت بالا نزدیک به حرارت ذوب قرار داده و بعد از آن، روی را به یک نازل منتقل کنند. حال روی مذاب شده از جریان هوای افقی استفاده کرده و در همین نقطه است که فشار هوای موجود باعث می‌گردد تا اتمایز روی رخ دهد. در نهایت می‌توان محصول نهایی را به کمک فیلترهایی تعبیه شده، جمع‌آوری کرد. پودری که در این روش به دست می‌آید در مقایسه با روش تقطیر، درشت‌تر و بزرگ‌تر خواهد بود. البته به کمک تنظیم فشار و حجم سیال، این قابلیت وجود دارد تا اندازه دانه‌های پودری تولید شده را کنترل نمود.
نکات مهم ایمنی در حین کار با پودر روی
همان‌طور که در قسمت‌های قبلی نیز اشاره شد، برای کار با این محصول نیاز است تا نکات ایمنی مدنظر قرار بگیرد. پودر روی یک ماده اشتعال‌پذیر و خطرناک بوده و باید در ظروف مخصوص با درب بسته نگهداری شود. همچنین نیاز است تا این پودر را از تماس مستقیم با آب، اسیدهای قدرتمند، گرما، گوگرد، حلال‌های کلر و … دورنگه داشته شود. بهترین محیط برای نگهداری کردن از پودر رو، محیطی است که پایدار بوده و دمای آن خنک باشد. در زمان کار با پودر روی نیاز است تا از وسایل ایمنی مانند دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده شود.
بااین‌حال درصورتی‌که این پودر با پوست تماس برقرار کردن نیازی به نگرانی زیادی وجود ندارد. تنها باید محل تماس را به کمک آب و به‌دفعات مختلف شستشو داده و دراسرع‌وقت به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کرد. درصورتی‌که پوست و یا چشم شما به چنین پودری حساسیت داشته باشد، نیاز است تا سریعاً به پزشک مراجعه کرد. استشمام پودر روی می‌تواند باعث تنگی نفس انسان شود. ازاین‌رو حتماً در مکانی که بخارات این ماده وجود دارد، باید از ماسک‌های مخصوص ایمنی استفاده کرد. اگر بنا به هر دلیل این ماده وارد سیستم تنفسی شما شد، نیاز است تا سریعاً به محیط باز رفته و نفس‌های عمیق و پشت سر یکدیگر بکشید. در برخی از موارد نیاز است تا از اکسیژن و یا تنفس مصنوعی استفاده شود.
تهیه پودر روی
شما می‌توانید این ماده محبوب و پرکاربرد را به‌راحتی از مراکز خریدوفروش، به دست بیاورید. تنها نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که شما موظف هستید تا پودر روی موردنیاز خود را از مراکز خرید معتبر و قانونی تهیه کنید تا از خرید خودتان مطمئن باشید. پودر روی در بسته‌ها و سایزهای مختلف و با کیفیت‌های گوناگونی موجود بوده و می‌توانید به‌سادگی آن را تهیه کنید.
قیمت پودر روی
اما یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمینه خرید پودر روی وجود دارد، توجه به قیمت این پودر است. فاکتورها و موارد زیادی می‌تواند بر روی میزان قیمت این پودر تأثیرگذار باشد. برخی از این فاکتورها به‌صورت مستقیم و برخی دیگر به‌صورت مستقیم، قیمت نهایی این پودر را دستخوش تغییر قرار می‌دهند. از مهم‌ترین مواردی که به‌صورت مستقیم بر روی قیمت پودر روی تأثیر می‌گذارند، می‌توان به شرکت سازنده، کیفیت پودر روی، نوع تولید و … اشاره کرد. در کنار این موارد، فاکتورهایی وجود دارد که به‌صورت غیرمستقیم بر روی قیمت پودر روی تأثیرگذار خواهند بود. برای مثال تغییرات لحظه‌ای قیمت دلار و همچنین بورس جهانی از مهم‌ترین این موارد خواهند بود. از آن جایی که این تغییرات این موارد به‌صورت لحظه‌ای اعمال خواهد شد، نمی‌توان قیمت نهایی دقیقی از این محصول را عنوان کرد. برای خرید پودر روی و اطلاع از آخرین قیمت‌های این محصول، می‌توانید به نمایندگی‌های فروش پودر روی مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
پودر روی یکی از کاربردی‌ترین موادی است که در صنایع مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. فلز روی دارای خواص و ویژگی‌های بسیار مختلفی بوده که این خواص را به پودر خود نیز منتقل کرده است. پودر روی از متراکم کردن بخارات روی خالص به دست خواهد آمد. از مهم‌ترین روش‌های تولید این پودر می‌توان به روش اتمایز و تقطیر اشاره کرد. کاربردهای مهم پودر روی عبارت‌اند: تولید انواع کرم‌های پوستی، تولید دارو، تولید مواد شیمیایی و معدنی، ساخت باتری، ساخت پوشش و محافظ و … .