ورق آلیاژی چیست؟ | انواع و کاربرد آن

پس از آهن و فولاد یکی از پرمصرف ترین محصولات صنعتی که می توان از آن نام برد، ورق های فلزی هستند. این محصولات به دلیل ویژگی ها و کاربری آسانی که دارند، بسیار مورد توجه صنایع مختلف قرار گرفته اند. به گونه ای که امروزه یکی از ضروری ترین مواد اولیه و تجهیزات لازم در ساخت محصولات صنعتی، همین ورق های فلزی هستند. یکی از پرطرفدارترین انواع ورق فلزی، ورق آلیاژی است که در انواع مختلفی به بازار عرضه می شود. این ورق ها به دلیل ترکیبات خود، از مقاومت و دوام قابل توجهی در برابر حرارت برخوردارند. حال تصمیم داریم در این مطلب ویژگی های ورق آلیاژی را برشمرده و بررسی کنیم که کاربرد ورق آلیاژی چیست که سرانه مصرف آن روز به روز در حال افزایش است.

ورق آلیاژی چیست؟

 اگر می خواهید بدانید ورق آلیاژی چیست، بهتر است قبل از آن با انواع ورق فولادی آشنا شوید. ما به طور کل چند گروه مختلف ورق فولادی در بازار داریم که هریک ویژگی ها و مشخصات خاصی دارند. همین تفاوت در ویژگی ها باعث شده تا کاربری و موارد مصرف هر ورق متفاوت از دیگری باشد. انواعی از ورق فولادی عرضه شده به بازار عبارتند از: ورق روغنی، ورق سیاه، ورق رنگی، ورق اسیدی، ورق گالوانیزه، ورق استیل، ورق آلیاژی و موارد بسیار دیگر.

در این بین ورق آلیاژی به دلیل اینکه از چند عنصر و ماده مختلف تشکیل شده به این نام شناخته می شود. هدف از تولید این ورق ها، بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی در چرخه تولید محصولات است. اینکه چه موردی ورق آلیاژی را نسبت به دیگر انواع ورق فولادی متمایز کرده است، موضوع بحث ماست. ورق های آلیاژی اصولا نسبت به سایر ورق های عرضه شده به بازار از دوام و مقاومت حرارتی بیشتری برخوردارند.

درواقع اگر سروکار شما با محیط هایی است که دما و حرارت در آن به طرز عجیبی بالاست، می توانید از ورق آلیاژی استفاده کنید. چرا که این ورق ها توان و تحمل حرارت بسیار شدید را داشته و در چنین شرایطی، تغییراتی که منجر به آسیب در ساختار آن ها شود، اتفاق نخواهد افتاد. ورق آلیاژی همچنین می تواند در برابر عواملی همچون رطوبت و خوردگی از خود مقاومت خوبی نشان دهد.

انواع ورق آلیاژی

دسته بندی ورق آلیاژی به عوامل مختلفی بستگی دارد. درواقع اینکه انواع ورق آلیاژی چیست و این محصولات را می توان به چند گروه تقسیم کرد، نیازمند در نظر گرفتن فاکتورهای مختلفی است. به عنوان نمونه ما می توانیم انواع ورق آلیاژی را براساس روش تولید، شکل ظاهری، عناصر و ترکیبات موجود در ورق و همچنین نوع آهن یا فولادی که در آن ها به کار رفته به گروه های مختلفی دسته بندی کنیم. در ادامه با انواع ورق آلیاژی آشنا می شویم.

انواع ورق آلیاژی براساس روش تولید عبارتند از:

• ورق آلیاژی تولید شده به روش نورد سرد که به ورق سرد یا ورق روغنی معروف هستند.
• ورق آلیاژی تولید شده به روش نورد گرم که به ورق سیاه در بازار معروف هستند.

انواع ورق آلیاژی براساس شکل فیزیکی و ظاهری محصول و همچنین شیوه ارائه آن به مصرف کنندگان عبارتند از:

• ورق آلیاژی کویل (رول فرم)
• ورق آلیاژی بریده شده (شیت فرم)

انواع ورق آلیاژی براساس عناصر به کار رفته در آن ها عبارتند از:

• ورق آلیاژی فولادی که ماده اصلی تشکیل دهنده آن آهن است.
• ورق آلیاژی برنز
• ورق آلیاژی برنج
• ورق آلیاژی پیوتر
• ورق آلیاژی با عناصر و ترکیبات گران قیمت که شامل نقره استرلینگ، طلای سفید و طلای رزگلد می شوند.

انواع ورق آلیاژی فولادی عبارتند از:

• ورق آلیاژی ST52
• ورق آلیاژی ST44
• ورق آلیاژی ST37
• ورق آلیاژی A283
• ورق آلیاژی A36
• ورق آلیاژی A516
• ورق آلیاژی CK45
• ورق آلیاژی MO40

در ادامه با چند نمونه از پرمصرف ترین و کاربردی ترین انواع ورق آلیاژی فولادی آشنا می شویم.

ورق آلیاژی ST52 (ورق سیاه)

این ورق یکی از معروف ترین ورق های آلیاژی در صنایع است که آن را با نام ورق سیاه نیز می شناسند. ترکیبات وعناصر اصلی سازنده ورق ST52 سیلیسیم و منگنز هستند. این ورق از مقاومت بالایی برخوردار است و از همین رو کاربرد زیادی در صنعت جوشکاری دارد. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که حروف ST در ابتدای اسم ورق آلیاژی چیست، می توان گفت، این حروف بیانگر این هستند که ورق از کربن و آهن تشکیل شده است.

عدد 52 نیز که در ادامه این حروف به کار رفته به توان و مقاومت کششی ورق اشاره دارد. تفسیر آن نیز به این صورت است که توان کششی ورق در هر متر مربع از آن، برابر با 52 کیلوگرم است. از کاربردهای این ورق می توان به ساخت ماشین آلات سنگین همچون جرثقیل، ساخت دیواره های ریل، ساخت چارچوب کلی پل ها و...اشاره کرد. در مواردی صنعتگران برای تولید لوله های صنعتی نیز از این ورق ها استفاده می کنند.

ورق آلیاژی ST44

این ورق ها از برخی جهات، شباهت هایی با ورق سیاه یا ST52 دارند. اما عناصر به کار رفته در آن ها و برخی مشخصه های مکانیکی محصولات متفاوت از یکدیگر است. یکی از نکات جالبی که می توانیم در خصوص انواع ورق آلیاژی فولادی به آن اشاره کنیم، ارتباط بین اعداد به کار رفته و مقادیر کربنی است که در ساختار آن ها وجود دارد.

برای روشن تر شدن موضوع به این مثال دقت کنید. ورق آلیاژی ST44 نسبت به ورق ST52 کربن کمتری دارد. این مسئله بیانگر این است که ورق ST44 نسبت به ورق ST52 از مقاومت و توان کششی کمتری برخوردار است. ورق های آلیاژی ST44 جزء پرفروش ترین و کاربردی ترین ورق های موجود در بازار هستند که از آن ها در ساخت انواعی از تجهیزات صنعتی استفاده می شود.

ورق آلیاژی ST37

با ترکیب کردن دو نمونه قبلی می توان به ورق ST37 دست پیدا کرد. این ورق ها در بازار به ورق برشی نیز معروف بوده و از انعطاف بسیار خوبی برخوردار هستند. وزن آن ها کم است و سختی نسبتا خوبی دارند. در صنایع کشتی سازی، کشاورزی، تولید تیرآهن و... از این ورق ها به وفور استفاده می شود.

ورق آلیاژی A283

این ورق ها را می توان در چهار زیرگروه یا چهار گرید متنوع تهیه کرد. (گریدهای A,B,C,D) هرکدام از این گریدها را می توان برای کاربری خاصی در نظر گرفت. چرا که در برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت از یکدیگرند. از کاربرد ورق آلیاژی A283 می توان به ساخت مخزن حمل سوخت، مخزن کم فشار و پرفشار اشاره کرد.

ورق آلیاژی A36

این ورق از آن دست ورق های آلیاژی است که به روش نورد سرد ساخته می شود. مقاومت بالایی در برابر خمیدگی دارد. همچنین در صورتی که ورق در آب شور قرار گیرد دچار آسیب یا تغییری نمی شود. بیشترین کاربرد ورق آلیاژی A36 در صنعت کشتی سازی و تجهیزات دریایی است.

ورق آلیاژی A516

ورق A516 جزء ورق های آلیاژی است که به روش نورد گرم تولید می شود. این ورق را نیز همانند ورق A283 می توانید در چهار گرید مختلف تهیه کنید. اصولا ورق های آلیاژی این گروه، مقاومت بسیار خوبی در برابر گرما و حرارت زیاد دارند تا حدی که می توان گفت نسبت به دیگر انواع ورق آلیاژی از استحکام بیشتری برخوردارند. بیشترین کاربرد ورق آلیاژی A516 در صنایعی همچون نفت، گاز و پتروشیمی است.

ورق آلیاژی CK45

این ورق ها به ورق ضدسایش نیز معروفند و همانطور که از نامشان پیداست در برابر ساییده شدن دوام بسیار خوبی دارند. این ورق ها خاصیت ضد سایش خود را مدیون وجود عناصری همچون کربن و منگنز هستند. برای اینکه بتوان از این ورق ها به بهترین شکل ممکن استفاده کرد، لازم است تا کالای خود را از فروشگاه های معتبر تهیه کنید. چرا که کیفیت، تاثیر بسزایی در پیشبرد اهداف و افزایش بهره وری در کار دارد.

ورق آلیاژی MO40

این ورق ها سختی نسبتا خوبی داشته و در برابر حرارت نیز مقاوم هستند. بیشترین کاربرد ورق آلیاژی MO40 در صنایع نفت و گاز است. مقادیر قابل توجهی از عناصر کربن و منگنز در ساختار این ورق آلیاژی باعث شده تا محصول قابلیت شکل پذیری و فرم پذیری بالایی داشته باشد. از دیگر مزایای این ورق ها می توان به مقاومت بالا در برابر ضربه، سایش و خوردگی اشاره کرد.

کاربرد ورق آلیاژی

اگر بخواهیم یک لیست از انواع کاربرد ورق آلیاژی در صنایع مختلف داشته باشیم، می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• کاربرد در صنعت کشاورزی
• استفاده در صنعت پتروشیمی
• استفاده در صنایع نفت و گاز
• استفاده در صنعت هواپیماسازی و قطعات آن
• استفاده در صنعت کشتی سازی و تجهیزات دریایی
• استفاده در صنعت فولاد و آهن
• استفاده در صنعت ریخته گری
• استفاده در صنعت جوشکاری
• استفاده در شهرسازی
• کاربرد در صنایع غذایی
• قطعه سازی
• کاربرد عمده در پل سازی و راه سازی
• کاربرد در پالایشگاه ها
• کاربرد در صنعت داروسازی
• تولید انواع مخازن
• کاربرد در صنعت خودروسازی و...

این موارد از مهم ترین کاربردهای ورق آلیاژی در صنایع مختلف است که به آن ها اشاره کردیم. همانطور که می بینید، ورق آلیاژی گستره وسیعی از کاربردها را شامل می شود و موارد مصرف بسیار مختلفی دارد. وجود چنین محصولاتی در صنایع می تواند به افزایش رشد اقتصادی کشور کمک شایانی کرده و بهره وری در کار را افزایش دهد.